HET VERSTELLEN: EEN VERDWENEN BEROEP | NL
Sinds de uitvinding van Lodewijk Van Berquem in 1476 tot begin van de XXI eeuw had, buiten de drijfkracht, het slijpen bijna geen evolutie gekend.
Als men oud slijpsel ziet moet men toegeven dat dit een zekere “charme” heeft, vooral in antieke juwelen en dan reist de vraag: hoe hebben deze slijpers die diamanten kunnen slijpen zonder de steen te zien? Bijna blindelings en met primitieve gereedschappen. Het antwoord is “team work”, een perfecte samenwerking tussen de versteller en de slijper. De versteller was de trouwe helper van de slijper en deze kon, als hij plichtsgetrouw zijn werk verrichtte, hem ten zeerste vooruithelpen. De rol van de versteller bestond erin te zorgen dat de slijper vlugger en het juiste werk kon creëren. Door hem leverde de slijper meer werk af en haalde hij er ruimschoots het loon uit, dat aan de versteller betaald moest worden.
Het tekenen van de doppen door de versteller
-Een vierkant rondom de tafel, collet of hoek aangebracht betekende: het facet groot maken en vlak op zakken.
-Een cirkel rondom de tafel, collet of hoek getekend betekende: het facet zo klein mogelijk maken.
-Met rechte strepen (verticaal), duidde men de grootte aan van de aan te brengen hoeken, waarvan de tafel en collet de hoofdmaat waren; hun betekenis wijzigde zich ten opzichte van de steen, naarmate zij vóór de tafel of collet werden aangebracht of achter de rondist waren getekend.
Vóór de tafel of collet een staande streep betekende in de tafel werken. Achter de rondist aangebracht betekende: de hoek minder in tafel of collet slijpen. De betekenis werden geleidelijk “straffer”, naarmate men meer strepen tekende.
-Een streep vóór de tafel of collet betekende de hoek iets groter aan de tafel of collet slijpen als naar gewoonte. Een streep achter de rondist betekende de hoek iets kleiner maken aan de tafel of collet dan naar gewoonte.
-2 strepen vóór de tafel of collet: de hoek zo groot slijpen dat de tafel of collet op de helft komt van de vereiste grootte. Achter de rondist betekende het: de hoek bijna niet in de tafel of collet slijpen.
-3 strepen betekende: vóór het collet geplaatst, de hoek zo groot slijpen dat het collet weggeslepen is; achter de rondist: de hoek volstrekt niet méér in de tafel of het collet slijpen dan het nodig is.
-Met 4 of meer strepen te plaatsen was de betekenis steeds geleidelijk “straffer”.
-Een kruisje aangebracht betekende, dat het «flauw» vanaf de met het kruisje getekende plaats geslepen moet worden (flauw facetje, zoetertje).
-Een dwarsstreep (horizontaal) betekende dat vanaf het getekende, “straf” geslepen moest worden (straf facet).
-Ook duidde men met een rechte streep de vlakken van de zachte hoek: van een tweepunt, aan alsook de grootste vlakke hoek van een vierpunt, als de tafel of collet versteld was.
-Met een groot kruis onderscheidde men ook de soort van stenen welke men door elkander bewerkte, b.v. tweepunten en wassen (drie punt), ter onderscheiding van vierpunten, of als men meer tweepunten of wassen bewerkte, onderscheidde men de vier punten van de overige door een kruis.
Als men deze werkwijze bestudeerd, kunnen wij niet anders dan in bewondering staan voor de prestaties van dit “team work” avant la lettre, tussen de zetter en de slijper.
Bron: Diamantkunde en Diamantbewerking, E.Jansens 1923
Encyclopedie der Diamantnijverheid 1908
Diamant in Handel en Nijverheid 1930
|
